Το χωριό του Γοργοποτάμου > Λαογραφία

Ο χαρταετός είναι μια κατασκευή με ελαφριά υλικά που σκοπό έχει να πετά ψηλά στον ουρανό με τη βοήθεια του αέρα. Η χειροποίητη κατασκευή του στην Ιαπωνία και την Κίνα, είναι μια πραγματική ιεροτελεστία. Αρχικά ο χαρταετός κατασκευαζόταν με ξύλινο σκελετό και χαρτί. Στην εποχή μας κατασκευάζονται είτε από ξύλο, είτε από πλαστικό και ντύνονται με πλαστικό. Δεν λείπουν βέβαια και οι χειροποίητοι που είναι φτιαγμένοι με καλάμια.

Σήμερα κατασκευάζονται χαρταετοί σε μια τεράστια ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων, ακόμα και σε συσκευασία τσέπης. Στη χώρα μας το πιο παραδοσιακό σχήμα που έχουν είναι με εξάγωνο σκελετό. Ο μεγαλύτερος χαρταετός του κόσμου είναι ο Megabite που έχει διαστάσεις 55Χ22 μέτρα (δηλ. 630 τετραγωνικά μέτρα).

- Ο κεντρικός άξονας ή ραχοκοκαλιά, γύρω από τον οποίο κατασκευάζεται ο χαρταετός, και οι βοηθητικοί άξονες που τοποθετούνται σταυρωτά πάνω από τον κεντρικό άξονα.

- Οι βοηθητικοί άξονες μπορεί να είναι καμπυλωτοί. Ο κεντρικός άξονας και οι βοηθητικοί άξονες λέγονται και βέργες ή ράβδοι. Το πλαίσιο ή σκελετός, ο οποίος λέγεται και σταυρός, καθώς πολλές φορές έχει το σχήμα του, που είναι ο κεντρικός άξονας με τους βοηθητικούς άξονες , ενωμένους με σπάγκο και αποτελούν το σχήμα του χαρταετού πάνω στο οποίο τοποθετείται το ιστίο ή κάλυμμα ή ντύμα.

- Τα ζύγια αποτελούνται από ένα ή περισσότερους σπάγκους στερεωμένους στον κεντρικό ή τους βοηθητικούς άξονες και μας βοηθάει να ελέγχουμε τον χαρταετό όταν πετάει.

- Το σπάγκο ή σκοινί που αρχίζει από τα ζύγια και ξετυλίγεται για να πετάξουμε τον χαρταετό.

- Την καλούμπα ή κουβάρι, το όπου δένουμε το σκοινί και το τυλίγουμε.

- Τη θηλιά της καλούμπας ώστε να μη μας φύγει ο σπάγκος.

- Την ουρά, που είναι μια μακριά λουρίδα από χαρτί ή πλαστικό ή σπάγκος με δεμένα πάνω του κομμάτια χαρτιού ή πλαστικού ή είναι φιόγκοι ή σερπαντίνες καμιά φορά και μας βοηθάει στην ισορροπία του χαρταετού στον αέρα.

Ένας καλός χαρταετός πρέπει να έχει καλά τα ζύγια της καλούμπας, το μέγεθος της ουράς και τα ζύγια της ουράς. Το χαρτί (συνήθως με ζωηρές αποχρώσεις) ή το πλαστικό που ντύνουμε τον χαρταετό πρέπει να μην είναι και πολύ λεπτό γιατί με την αντίσταση του στον αέρα θα σχιστεί.

Για να πετάξει ο χαρταετός πρέπει ο ένας να το κρατάει ψιλά πάνω από το κεφάλι του από την αντίθετη φορά του αέρα και ο άλλος να τραβήξει τον σπάγκο ή να τρέξει, ενώ αυτός που τον κρατάει θα πρέπει να τον αφήσει.

Αφού σηκωθεί ο αετός θα πρέπει να αφήνουμε συνεχώς σκοινί, (από εδώ βγαίνει η έκφραση "αμόλα καλουμπα" ) όσο ο αετός ανεβαίνει. Θα πρέπει να προσέξουμε να αφήνουμε ποτέ πολύ σκοινί ώστε να κάνει μεγάλη κοιλιά. Αν ο αέρας είναι καλός σύντομα θα τον δείτε να χορεύει στον ουρανό. Αν είναι λίγος θα πρέπει να τραβάμε κατά μικρά διαστήματα τον σπάγκο προς το μέρος μας για να ανεβαίνει ο αετός.

Για το πέταγμα του αετού προκείμενου για να είμαστε ασφαλείς και να μη διατρέχουμε κανένα κίνδυνο, πρέπει να επιλέγουμε τόπους ανοιχτούς, απλόχωρους, χωρίς γκρεμνούς και ηλεκτροφόρα σύρματα! Επίσης δεν θα πρέπει να πετάμε αετό όταν ο καιρός είναι βροχερός για την αποφυγή περίπτωσης να μας χτυπήσει κεραυνός.

Θα χρειαστούμε:

- 3 ελαφρά πηχάκια από ξύλο, μήκος όσο θέλουμε να είναι το μήκος του αετού μας, ας πούμε περίπου 80 εκατοστά το καθένα (η ακόμα καλύτερα μικρά καλάμια ξερό)
- χαρτί γλασέ ή πολύ λεπτό νάιλον
- γερό σπάγκο χαρταετού
- λεπτό σύρμα
- κολλητική ταινία ή κόλα (παλιά βάζαν αλευρόκολα)
- χρωματιστά χαρτιά ή κορδέλες για την ουρά

Κατασκευή

Σχήμα 1

- Στα άκρα από κάθε πηχάκι κάνουμε δυο μικρές εγκοπές.
- Δένουμε γερά μεταξύ τους τα τρία πηχάκια από την μέση με τον σπάγκο, και αφήνουμε περίπου μισό μέτρο ακόμα να κρέμεται (σχήμα 1).

- Στην άκρη από το ένα πηχάκι στερεώνουμε γερά το σύρμα, και το περνάμε περιμετρικά γύρω από τον σκελετό του χαρταετού, κάνοντας μια στροφή με το σύρμα σε κάθε πηχάκι, εκεί που έχουμε κάνει την εγκοπή. Αυτό μπορεί να το κάνουμε και με τον σπάγκο.
- Φροντίζουμε όπως θα γυρίζουμε το σύρμα, οι αποστάσεις μεταξύ των άκρων από τα πηχάκια να διατηρούνται σταθερές, έτσι ώστε στο τέλος να έχουμε ένα κανονικό εξάγωνο.

Σχήμα 2

- Ακουμπάμε τον σκελετό πάνω στο χαρτί ή το πλαστικό, και το κόβουμε γύρω - γύρω του, αφήνοντας ένα περιθώριο 3-5 εκατοστών (σχήμα 2).
- Σ αυτό το σημείο, μπορούμε ν’ αφήσουμε την φαντασία μας ελεύθερη και να διακοσμήσουμε την επιφάνεια του χαρτιού όπως μας αρέσει, έτσι ώστε να έχουμε έναν μοναδικό χαρταετό. Μπορούμε να κολλήσουμε διάφορα διακοσμητικά, ή να ζωγραφίσουμε την σημαία της αγαπημένης μας ομάδας, πρόσωπα, πεταλούδες, πουλιά και ζώα.

- Κατόπιν ξαναβάζουμε τον σκελετό πάνω στο χαρτί ή το πλαστικό, γυρίζουμε τα περιθώρια προς τα μέσα και τα κολλούμε με κολλητική ταινία η κόλα.

Σχήμα 3

- Σε δυο άκρα (β & γ) στερεώνουμε σπάγκο, για να δέσουμε στην μέση του την ουρά. Προσέχουμε ώστε: αβ = αγ = γδ = βδ. Η ουρά πρέπει να είναι 3-4 φορές μακρύτερη από το μήκος του αετού, έτσι ώστε να έχει σταθερότητα όταν πετάει (σχήμα 3).

Την ουρά μπορούμε να την κατασκευάσουμε, από λωρίδες που θα έχουμε κόψει από εφημερίδες ή χρωματιστά χαρτιά μεγέθους 20 Χ 20 εκατοστά, τα οποία δένουμε στον σπάγκο σε απόσταση περίπου 15-20 εκατοστών το ένα από το άλλο.

- Στα αντίθετα άκρα από αυτά που δέσαμε την ουρά, (ε & ζ), δένουμε τα ζύγια. Εδώ πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα. Όλη η επιτυχία για το πέταγμα του αετού, βρίσκεται στα ζύγια του. Τα ζύγια, είναι δυο κομμάτια σπάγκος δεμένος στο άκρα ε και ζ, που το καθένα ενώνεται με τον σπάγκο που αφήσαμε να κρέμεται από το κέντρο του χαρταετού. Τα ζύγια πρέπει να σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο.

- Στο σημείο της ένωσης δένουμε ένα γερό σπάγκο, την καλούμπα.

- Καλό είναι ένας να σηκώνει τον αετό κρατώντας το από τις άκρες που δένει η ουρά και ο άλλος αφού περιμένει να δει το πρώτο καλό αεράκι τραβάει με δύναμη το σπάγκο ή τρέχει στην αντίθετη φορά για να βρει ο αετός αντίσταση και να σηκωθεί. Αν ο αετός σας κάνει τούμπες, δείτε αν τα ζύγια σας είναι σωστά. Αν ο αετός έχει αστάθεια, βαρύνετε πιο πολύ την ουρά του.